Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, trong tháng 6/2024, nước ta xuất khẩu 84,6 nghìn tấn cà phê, giảm tới 40% so với cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, do giá cà phê xuất khẩu tăng hơn 50% so với cùng kỳ năm trước và lên mức cao kỷ lục từ trước tới nay, nên giá trị kim ngạch xuất khẩu cà phê trong tháng 6/2024 vẫn lên tới 300 triệu USD.

SẢN LƯỢNG CÀ PHÊ GIẢM DO BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU

Lũy kế 6 tháng năm 2024, Việt Nam xuất khẩu khoảng 902 nghìn tấn cà phê, giảm 10,6% so với cùng kỳ năm ngoái. Mặc dù, sản lượng giảm, nhưng do giá tăng cao, nên kim ngạch xuất khẩu cà phê 6 tháng năm 2024 của cả nước đạt 3,2 tỷ USD, tăng tới 34,5% so với cùng kỳ năm trước.

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn dự báo năm 2024, kim ngạch xuất khẩu cà phê chắc chắn sẽ vượt trên 5 tỷ USD, thậm chí có thể lên tới 6 tỷ USD - mức cao nhất trong lịch sử.

Lý giải về sản lượng cà phê xuất khẩu giảm, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết do sản lượng thu hoạch vụ cà phê vừa qua giảm mạnh, khiến nguồn cung cho xuất khẩu giảm thấp.

Niên vụ thu hoạch cà phê hàng năm được tính từ tháng 10 năm trước (thời điểm bắt đầu thu hoạch cà phê vụ mới) đến hết tháng 9 năm sau. Theo Cục Trồng trọt (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), diện tích cà phê cả nước hơn 710 nghìn ha trong niên vụ 2022-2023, sản lượng cà phê thu hoạch gần 1,8 triệu tấn.

Niên vụ 2023-2024, diện tích trồng cà phê là  709.041 ha, do các vùng trồng cà phê lớn đều diễn ra hạn hán và sâu bệnh khiến sản lượng cà phê giảm 20% so với niên vụ trước, xuống còn 1,47 triệu tấn. Đây là mức thấp nhất trong 4 năm, làm giảm mạnh nguồn cung cà phê Robusta trên thị trường thế giới.

Theo Hiệp hội Cà phê – Ca cao Việt Nam (VICOFA), mặc dù lượng cà phê xuất khẩu trong nửa đầu năm 2024 giảm mạnh, nhưng tính chung trong 9 tháng đầu năm của niên vụ 2023-2024, lượng cà phê xuất khẩu của Việt Nam ước đạt 25,25 triệu bao (tương đương 1,52 triệu tấn, tăng gần 7,6% so với cùng kỳ năm ngoái.

"Lượng xuất khẩu cà phê trong các tháng 7, tháng 8, tháng 9 sẽ giảm dần, do nguồn cung dần hết. Phải chờ sang tháng 10, khi vụ thu hoạch cà phê mới bắt đầu, thì nguồn cung cà phê của Việt Nam mới tăng trở lại", VICOFA dự báo; đồng thời cho biết sản lượng cà phê Robusta niên vụ 2024-2025 sẽ chỉ đạt từ 1,28 – 1,35 triệu tấn, giảm tới 20% so với niên vụ 2023-2024. Tuy nhiên, con số này cao hơn đáng kể so với các dự báo của một số tổ chức và chuyên gia ngành hàng đưa ra trước đây.

Theo VICOFA, tình trạng khô hạn nghiêm trọng tại khu vực Tây Nguyên hồi đầu năm nay kết hợp với sự bùng phát của sâu bệnh (rệp sáp, nhện đỏ…) đang tác động tiêu cực đến chất lượng cây trồng. Đáng chú ý, hạn hán, sâu bệnh ảnh hưởng nặng tới năng suất cây cà phê ở nhiều nơi.

Tính riêng tỉnh Gia Lai, đã có khoảng 4.800 ha cà phê, tương đương 5% tổng diện tích trồng cà phê toàn tỉnh, bị nhiễm bệnh rệp sáp; trong đó, nhiều diện tích bị nhiễm nặng. Nguyên nhân được xác định do thời tiết nắng nóng kéo dài, sau đó mưa đầu mùa tạo môi trường nóng ẩm, kích thích bệnh rệp sáp phát triển mạnh. Tỷ lệ thiệt hại tại một số khu vực của tỉnh Gia Lai lên đến 50%.

Trong khi đó, hãng kinh doanh cà phê Volcafe (một trong những hãng giao dịch cà phê lớn nhất thế giới) dự báo sản lượng cà phê của Việt Nam trong niên vụ tới là khoảng 24 triệu bao (tương đương 1,44 triệu tấn); còn theo dự báo sơ bộ của Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA) là 27,85 triệu bao (tương đương 1,67 triệu tấn). Sản lượng cà phê của Việt Nam suy giảm sẽ khiến nguồn cung cà phê Robusta trên toàn cầu tiếp tục bị “siết chặt”, thúc đẩy giá cà phê thế giới neo cao.

GIÁ CÀ PHÊ SẼ TIẾP TỤC TĂNG?

Ông Nguyễn Nam Hải, Chủ tịch VICOFA, cho biết ảnh hưởng của biến đổi khí hậu khiến khô hạn xảy ra không chỉ ở Tây Nguyên (vùng trọng điểm trồng cà phê của Việt Nam) mà còn khắp toàn cầu, vì vậy, tổng nguồn cung cà phê trên thế giới giảm, mạnh đã đẩy giá cà phê tăng cao kỷ lục từ trước tới nay.

Tại Việt Nam trong những năm vừa qua, giá cà phê rất thấp, chỉ khoảng 40.000 đồng/kg, do đó sự đầu tư của nông dân cho cây trồng này cũng thấp, nhiều hộ đã chuyển đổi diện tích cây cà phê sang cây trồng khác có hiệu quả kinh tế cao hơn như sầu riêng, bơ, chanh dây… Đây là yếu tố làm giảm mạnh sản lượng cà phê thu hoạch.  Ngoài ra, hiện một số diện tích trồng cà phê đã già cỗi mà chưa kịp tái canh nên ảnh hưởng lớn đến sản lượng.

Theo ông Hải, thời gian qua, giá cà phê có thời điểm ở mức hơn 120.000 đồng/kg, cao gấp ba lần trước đây khiến các doanh nghiệp kinh doanh mặt hàng này phải huy động lượng vốn rất lớn. Doanh nghiệp vay vốn, chịu lãi suất để mua hàng nhưng vẫn không gom đủ do niên vụ vừa qua cà phê đã được người dân bán hết. Hiện vụ cà phê mới phải đến tháng 10, tháng 11 mới bắt đầu thu hoạch. Do vậy, ngồn hàng để doanh nghiệp thu mua xuất khẩu rất hạn chế.

Tại các vùng trồng cà phê Việt Nam đã chứng kiến giá cà phê tăng "phi mã", từ mốc 40 nghìn đồng/kg vào đầu năm 2023, đã vọt lên 120.00 đồng vào tháng 5/2024. Trong tháng 6/2024, giá cà phê trong nước chững lại, duy trì ở mức 117.000 – 119.000 đồng/kg. Bước sang tháng 7/2024, giá cà phê trong nước đã tiếp tục tăng.

Theo các hệ thống khảo sát giá nông sản của Bộ Công Thương, giá cà phê hôm nay (3/7/2024) tại khu vực Tây Nguyên tiếp tục duy trì đà tăng, đưa mức giá cà phê trung bình lên quanh ngưỡng 121.000 đồng/kg.

Cụ thể, ngày 3/7 so với ngày hôm qua (2/7), giá cà phê tại Đắk Lắk và Gia Lai đạt 121.200 đồng/kg, tăng 1.200 đồng/kg; tại Lâm Đồng đạt 120.200 đồng/kg, tăng 1.200 đồng/kg; riêng Đắk Nông, giá cà phê đạt 121.500 đồng/kg - mức cao nhất trong số các địa phương được khảo sát.

Trên các sàn giao dịch cà phê thế giới, ngày 3/7/2024, giá cà phê ghi nhận sự biến động trái chiều. Trên sàn ICE Futures Europe, giá cà phê Robusta giao tháng 9/2024 giảm 0,69%, đạt 4.039 USD/tấn. Trong khi đó, trên sàn ICE Futures US, giá cà phê Arabica giao tháng 9/2024 tăng 0,49%, đạt 225,95 US cent/lb.

Giá cà phê trên thị trường thế giới, đặc biệt là giá cà phê Arabica, đang được hỗ trợ chủ yếu từ lo ngại tình trạng khô ráo hơn bình thường tại Brazil có thể tác động tiêu cực đến sinh trường của cây cà phê ở đây.

Cơ quan dự báo thời tiết Somar Meteorologia của Brazil vừa cho biết khu vực bang Minas Gerais của Brazil không có mưa vào tuần qua, xác lập tuần thứ 4 liên tiếp không có mưa đáng kể ở bang này. Bang Minas Gerais là khu vực canh tác cà phê lớn nhất, chiếm tới khoảng 50% tổng sản lượng cà phê Arabica, của Brazil. Do đó, nhiều dự báo đưa ra rằng, giá cà phê trên các sàn thế giới sẽ tiếp tục tăng trong thời gian tới.